foto pochodzi ze str https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna
Sztuka została napisana na podstawie opowieści mojej mamy która jako 15 letnia dziewczyna była świadkiem tamtych wydarzeń
Osoby
chłopiec -CHŁ , OFICER , Mama, SOMSIAD SOMSIAD 2 , brat sąsiada,
oficer , Frida, sąsiadka, Tłumacz, DOKTOR ,Ranny
Front
zię zbliża . Akcja dzieje się na wiejskim podwórku niedaleko
Rybnika gdzie kręci się paru niemieckich żołnierzy ich dowódca
na dachu budynku gospodarczego obserwuje przez lornetkę ruch wojsk
radzieckich około 9 letni chłopiec wyrywa się mamie i biegnie w
kierunku niemieckiego oficera
CHŁ-
Mamo! Mamo! jo chca yno łobejrzeć te cudoczne brele kiere majom
łoficyr .
OFICER
-patrzy przez lornetkę Front
idzie!!! o Ruscy coroz bliży!
Mama /żegna
się / Ponboczku złoty strzeż nas łod szystkigo
złego Francik wracej sie widzisz że to ruscy idom zaro tu bydzie
piekło
CHŁ-
Mamulko ale yno kwila zwraca się do niemieckiego
oficera /Panoczku łoficyrze a moga tam ku Wom wylyź
jo by tyż chcioł widzieć s bliska tych Ruskich .
OFICER - Liczy
ajns, cwaj, draj, fir, fynf, zeks, ziben, acht, nojn, cejn!!!
tangi na Rajski drodze woła O
cholera!!! całe mrowi za nimi , załoga kryć się a Ty zwraca
się do chłopca żgolu zmiatej do pywnice /
obserwuje dalej wołając Psiakrew!!! chyba nas zauważyli
kierujom lufy we nasza strona /zwraca się do garstki
żołnierzy którzy zostali na posterunku po ewakuacji reszty wojska
/ Żołnierze zajonć stanowiska . A Ty zwraca
się do chłopca/ niy słyszoł żeś za kwila może być tu
piekło raus!!! raus !!! a to gibym .
Mama
wystraszona - Ponboczku złoty za czyji
grzechy ratuj nas ło tej zarazy Francik za mnom do pywnicy .
CHŁ -Mamulko
a jo sie wcale niy lynkom przeca tatulek mje uczoł ,że kożdy
Slonzok to twardy chłop i niy może sie boć bele czego .Niy tela
my strzimali przed tym byli nasi tera som Nimce a ci ruscy jak
przidom tak pudom za frontym pra .
Mama - No niy
wiym! niy wiym ! padajom ludzie że to łokropne gizdy / Słychać
wybuchy matka żegna się po raz kolejny / W imię
Łojca i Syna szczylajom Matko Bosko chroń nas /świst kuli /
Ło Jezusiczku!! a
to co nasze somsiady !! patrzy na dróżka gdzie bignie rodzina
sąsiadów
SOMSIAD- Retuj
się wto może ruski tangi trefioł we nasza chałpa a ta cołko sie
zawaliła cudym my wyleźli mogymy się skować w waszej pywnicy .
Mama-
Możecie! Możecie! Pszeca my som jak familijo jakoś sie
zmieszczymy lećcie ale wartko
a Ty Trudka co s
Tobom zwraca się do małej dziewczynki którą brat sąsiada
niósł na rękach
Brat sąsiada-
Chyba się wylynkała bo straciła godka boroka bele by jom potym niy
brały krymfy
CHŁ -Mamulko
a co to som krymfy?
Mama- Dziecko
ni ma czasu na tłumaczyni tera trza się schować /słychać
wybuchy Niy słyszysz jak walom
******************
CHŁ
- /oglada się Dziwejcie se jak Niymce zmiatajom
trza i nom wioć puki czas / w tym czasie
słychać wybuchy i strzelaninę
Cisza rodzina
obserwuje podwórko na którym kręcą się rosyjscy żołnierze
Frida- Słyszycie
jakoś inszo godka jo ji niy rozumia a wy ?? Mamulko co tera bydzie?
Mama
-udaje odważną - A nic
dziecko co mo być. Poczekejcie łobejrza co i jak i pogodom s tym
tam wskazuje na rosyjskiego oficera
Sąsiadka
- Poczekej Ana kwila wiyszajom
na drzewie jakiś biołe szlajfy co to może znaczyć?
Mama
/ rozgląda się ostrożnie i podchodzi do radzieckiego
oficera/. Szczyńś Boże
jo tu je gospodyniom i
niy rozumia po waszymu ale chciałach sie dowiedzieć co tukej sie
wyrobio .
Oficer
-Zdrastwujtje chazjajka nje panimaju / woła tłumacza i
coś tam rozmawiają po rosyjsku
Tłumacz
-Gospodyni ten oficer otrzymał zadanie ,żeby zrobić w Waszym domu
szpital Polowy dla rannych żołnierzy a znakiem są oto te białe
wstążki .Od tej chwili przenosicie się tam /pokazuje
na budynek gospodarczy /.Ale
zanim przystąpimy do pracy musimy się umyć ogolić coś zjeść i
porządnie wyspać i to w łóżku . Rozumiecie ?
Mama
-. Ja
rozumia momy suchy chlyb na wodzionka a we pywnicy zimioki pora
krałzow kompotrow i marmelady toż zrobia wom co do jedzynio i picio
uwina sie roz dwa a co do spanio …
nie dokończyła gdyż jej najmłodsza córka Frida
słysząc rozmowę jak oparzona wybiegła z piwnicy
Frida-
Co Łoni chcom spać we mojich
pierzinach kereście mi usuli na wiano niedoczekani jejich nie dom!
niy dom !!
Mama- Ależ
Fridko muszymy to zrobić widzisz jak tyn łoficyr na nas zaglondo
gotowy nas zasczelić jak sie niy zgodzymy.
Frida
- A jo! niy dom~! niy po to
żeście szkrobili łoblyczki na zegłowki i pierziny ,żeby tera
jakiś Ruski pomarasili jich bociorami niydoczekani tu
zaczęła tupać nogami
Oficer-
/podnodosząc
broń gotową do strzału / Ty
sabaka my … przerwał mu tłumacz
Tłumacz-
Spokojno i
zwracając się do Fridy
-To my żołnierze
walczyliśmy za waszą wolność spaliśmy w okopach mróz nie mróz
deszcz czy słońce a Ty teraz nie chcesz nam dać się wyspać w
twoim łóżku tu sie należy kulka w łeb. /podnosi
broń /
Matka-
błagalnie do tłumacza /
Panoczku Łoficyrze
dejcie ji pokój i niy robcie nic złego bo łona mo nierowno tukej
/pokazuje na głowę
/ łod malynkości
choruje na gowa i niy rozumi co godo ulitujcie sie niy strzylejcie jo
jo już leca szykować posłani .
Oficer
opuścił broń – Nu
charaszo .
Matka
pobiegła do domu Oficer i tłumacz za nią a Frida siadła na ziemi
płacząc
Po
chwili na podwórku słychać jakieś krzyki ,gdakanie kur i
szczekanie psa to żołnierze plądrują podwórko z domu wychodzi
tłumacz i wrzeszczy
Tłumacz-
Tiszina
!!!! eto dołżen byt porjadok .
Sąsiadka
– Widzisz
Ana a godali ludzie ,że ci ruscy to łoszkliwe chachary ,że kradnom
bierom to co siedo ,że niuczone a tu i inteligyncjo i porzondek aż
niy chce mi sia wierzyć jak za Wilusia.
Brat
somsiada
-Poczekejcie jak yno przidzie ta chołota co idzie za nimi to
dopiyro sie doznomy jasności
/przerywa bo wchodzi tłumacz
Tłumacz-
/Potrzeba
mi 2 silnych mężczyzn. Musimy pochować naszego bohatera ,który
zginął od szwabskiej kuli .Według rozkazu Naczelnego dowództwa
musi być pochowany w miejscu gdzie zginął tzn tu pod oknem.
Mama
-Pod
łoknym a niy na kiyrchowie? to pszeca niegodne .
Tłumacz
.-Taki rozkaz zwraca się do mężczyzn
pójdziesz Ty i Ty /wychodzą /
Sąsiadka-
Jo
sie lynkom co to bydzie jak tu zrobiom tyn lazaret do wojokow .
Mama-
Wola niy myśleć ale wiycie co wojok czy ruski polski czy tyż
nimiecki to pszeca jedno to człowiek kerymu noleży sie zoca .Jakby
tak naszych chopow pochowali bele kaj to ani zaświycić świyczki
ani łostawić kwiotka yno porzykać za duszyczka by szło .
Sąsiadka-
Trudko jak tam je ci już lepi /zwraca
się do mamy /
szkoda dziołchy a możno by pomog tyn ruski dochtor .
Mama-
To nic niy do na jeja choroba niy ma lyku /dodaje/
,co
ta wojna robi s ludziami sromota świata .Wracają
mężczyźni Jeden z nich mówi .Podsłuchoł
żech godka tych dwóch wojokow godali tak jakby niy byli s Rusow
choć niy wszystko żech zrozumioł ale padali ,że tu bydom kajś s
tydziyń a potym front pudzie dali toż możymy się spodziywać ,że
na jic h miejsce przidom insi . Wymiarkowoł żech ,że tacy co jich
wziyni do woja s jakigoś zadupio kaj biyda aż piszczy .W życiu niy
widzieli koła ani zygarka. Niy umiom ani czytać ani szkryflać
kradnom wszystko to co sie świyci s kościołow dworow i chałypy a
ludziskom wytargujom złote blomby .Psujom wszystki baby toż
muszymy ji mieć na łoku .
Somsiad
woła kobiety – Baby!
dejcie se pozor na ruskich .Musicie sie przeblyc we stare łachy i
zawionzać chustki na żurok. Pomazejcie se tyż gymba ziymiom ,żeby
te wojoki myśleli ,że tu yno starki łostały .Nie zawadzi tyż
wystawić trocha pukiel i wlyc szłapami to Wom dajom pokój a jak by
kieryn za wiela sie wele was kryncioł dejcie znać .I pochować koła
abo spuścić luft żeby bo te pierony niy mogli ukraś fatrowej
maszinki bo czym bydzie jeździoł po wojnie na szychta .
Brat
somsiada -Miarkuja ,że tyn co
przidzie ze Syberje abo jeszcze skondś widzi taki koło piyrszy
roz .Sąsiadka-
A
niy godejcie, chocioż /.rozląda się czy ktoś
nie podsłuchuje ./
.słyszałach
łod jednego chłopa co to prziszoł s lagru że boł s takim Ruskim
keryn koło widzioł piyrszy roz na łoczy .Jak yno siod na zic to
zaro sie łobuloł bo niy umioł jeżdzić
CHŁO-
Jo
już by go nauczoł jeżdzić na tym kole .
Frida
-Ty niy być taki mondry bo jak tatulek spuścioł ci luft s koła to
żeś niy wiedzioł co zrobić .Keby starzik ci niy pokozoł jak
naplompać to byś do teraz chodzioł piechty.
Mama-
Cicho
bajtle to niy czas na swada słyszycie! ... wtoś wyje jakby go ze
skory łobdziyrali .
Somsiad
-
Cośik mi sie zdowo ,że to piyrszy szub przijechoł s frontu .
Sąsiadka-
No
niy jo niy wytrzimia tego ryku ida łobejrzeć.
Mama-
Jo tyż tak po prowdzie trocha mi żol tych chopow po mojimu to łoni
musieli iś na ta wojna bo inacy kulka w łeb .
Somsiod-
A
czy my mieli inacy za Niymcow jak wtoś niy podpisoł folkslisty to
zaro boł lagier .
Somsiod
II
- Mosz recht synki ujca niy podpisali . Prziszły szupoki i Jich
wziyni tak jak stoli nie doszli jeszcze do Kaczmy u Hulki tam kaj
mieli wszystkich tych niepokornych a już mieli wybite zymby. Niy
twało miesionc jak ze lagru prziszło urzyndowe pismo, że umrzyli
na zapolyni płoc wierzycie w to bo jo niy synki mieli 19 i 20 lot
...zakatrupili Jich tam te pieroński chachary.
Sąsiadka
-Wszyjscy
po jednych pniondzach ale obowionzkiym krześcijanina je pomoc
drugimu czy to ruski , polski nasz czy nimiecki
Ana!! idymy .
Mama-
Idymy ! zwraca się do lekarza - Panoczek
dochtor tak po krześcijańsku powiym ,że my tu prziszli pomoc przy
tych wojokach co momy robić .
DOKTOR
Jedna
niech bjera czyste wyważone płachty i potargo jich we taki szyroki
szlajfy bydom s tego bandaże a drugo niech zawarzi wody i
prziniesie w misce.
Mama-
No ja Frida by sie zaś ciepała ,że niy bydzie miała wiana /Hilda
wchodzi/
Hilda
-Wcale niy bo jak trza to trza a prziszłach pomoc mało wiela bo już
mi sie zmierzła ta głodno godka .Sztyjc yno to samo .
Mama
-No to chytej sie roboty mosz tu ta płachta i targej
/słyszą
jęk na łóżku leży młody jeniec niemiecki i prosi /
Ranny-
Frelko /zwraca
się do Hildy/ dostołech
sie do niewole ale jak widzicie dlo mje już niy yno wojna sie
skończyła kej ale i życi urwało mi szłapa ./ rozglą
da się ostrożnie dając jakiś papierek do kieszeni fartucha Fridy
i szeptem dodaje .Jak
by co to zawiadomcie moja familijo .Niech przinajmi bydom wiedzieć
kaj leża pochowany Zrobicie to do mje.
Hilda
ze łzami w oczach - Ja
Karlusie wy niy umrzecie bydziecie tańcować jeszcze na swojim
weselu .
Ranny - Niy
doczakom tego kostucha już stoji nadymnom dziołszko a Ty porzykej
za mje bo moji godziny som policzone żegna się W imię
Ojca i Syn...a i …../nie dokończył
Hilda z
płaczem – Mamo! Mamo! podź tu yno cościk mi sie zdowo
,że tyn wojok niy żyje, Boroczek a boł taki młody szlocha
Ponboczku czamu ?
DOKTOR –
Nic niy możemy nie miał szans zwraca się do mężczyzn
Wynieść go stąd .
mężczyźni
wynoszą zmarłego .
Hilda
-szepcze do matki . Mamulko
tyn umrzyty doł mi tako szkartka tam coś stoji łobekrzicie jyno
możno trza by jakoś dać znać familiji ,
Matka
- Już ty sie tym niy trop dziołcho jakoś to załatwiymy a tera
zmiatej ku dochtorowi .
Sąsiadka
widzi jak Ana wkłada ukradkiem do kieszeni karteczkę i daje
jakieś znaki
Mama
-szeptem do sąsiadki -
No co? no co? a co byś ty zrobiła .
Sąsiadka
- To samo co Ty pszeca łobie
momy dziecka pra a tera bierymy sie do roboty bo prziniośli
nastympnych łoby jyno przeżyli
Mama- Oby i
żegna się
Regina Sobik.
Objaśnienie ; Według realacji mojego dziadka po wojnie dzięki Czerwonemu Krzyżowi udało się skontaktować z rodziną zmarłego rannego żołnierza ,co więcej rodzice chłopaka przyjechali na grób swojego syna ,który znajdował się w zbiorczej mogile na którymś z rybnickich cmentarzy .
