Jak dobrze by mieć dzisioj tako koza

 

Tak se siedza i myśla co by tu naszkryflać ło tej slonski kozie kiero my downi mianowali ciga pszeca to taki samo stworzyni boże jak insze tela że pierońsko złośliwe i uparte. Jak żech była małom dziołszkom mój ujek kieryn chowoł koza przykludzioł jom do nas .A to po to, żeby wygryzła trowa kierej mój tatulek nie mioł czasu wysiyc bo u niego niby niy miała już czego żrać Dzisioj padajom ,że kozy to som najlepsze kosiarki i to niy żodno nowiś bo już za mojich młodych czasow ludzie ło tym wiedzieli .Toż ta koza jak była u ujka wygryzła niy yno trowa we zegrodce i miedzy ale i spinała sie po stromach . Połomała młode asty toż ujek sie łokropnie wkorzoł i skuli tego przikludziooł jom do nas. Zawrzoł we chlywiku ale nie pedzioł jaki to straszne złośliwe stworzyni. Wczas rano tatulek godo do mje dziołcha idź wypuś ta ciga niech poszkubie se trocha trowy bo na pewno zgłodniała .Toż jo tyż łokropnie rada ,że moga ta koza wykludzić na łonka poleciłach jak na krzidłach do tego chlywika. Wlazłach po cichu dziwom sie a koza leży se spokojnie na ziymi jak jakoś paniczka i wytrzeszczo na mje gały. Toż jo nic yno schylom sie zadkiym po lancuch ,żeby ji założyć na kark a ta....... jak nie rypnie mje ze zadku we sztyry litery i to tak ,że mje aż łodciepło. Poleciałach z bekiym do chałupy a tatulek godo dziołcha a ty to nie wiysz ,że niy stowo sie do kozy zadkiym bo akurat ta ciga je łokropnie złośliwo niedarmo pszeca ujek jom przikludzioł do nas bo jom mioł już doś .Potym bez pora dni niy umiałach siedzieć na rzici ale co tam było to było alech miała nauczka do końca życio. Boł to poczontek lot sześciesiontych łońskigo wieku ,no coż powicie ,że je staro baba i prziznom sie do tego bez bicio . Jak jo była jeszcze bajtlym to jak kieroś baba umarła tak po piyndziesiontce to niy umiałach pokapować czamu po ni ślimtajom a tłumaczyłach se to tak . - Pszeca tako staro baba to i niy dziwota ,że umarła a dziecka łodchowane na swojim toż niy muszom tak po ni ślimtać . Powiydzcie to dzisij kerej babie w tym wieku to sie łobrazi na amyn .Koże se godać po mianie a niy ,żeby ji tak wnuki przed ludziami godali starko. Coż taki czasy ale wroca sie nazot do tej kozy .Chocioż moji doświadczyni s tom upartom cigom było jaki było prziznom,że niejedyn roz tako koza żywiła cołko familijo bo to niy było tak jak tera idziesz do sklepu po mlyko, śmietonka czy syr .Somsiady mieli pole kiere musieli łodrobić a jak nikaj niy robili zawodowo to fest musieli sie nagimnastykować ,żeby dziecka miały jako taki życi. Toż wto mog to chowoł krowy,świnie a ci biydniejsi kozy. Moji łojcowie chowali krowa ale jak tata poszoł robić na gruba to przeciepli my sie na koza . Na polu zaś sili reż, pszynica i łowies do kur i sadzili zimioki .We zegrodce zaś były siote i sadzone jarziny. Ta koza to łopuszczali my na lańcuchu po miedzy abo przibijali na lańcuchu do takigo kolika . Jak by niy było trza pedzieć ,że my sie wychowali na kozim mlyku bo mieli my i swojski mlyko i syr tak ,że biyda niy zaglondała nom we łoczy.Tak to zwykło ślonsko ciga stała sie niejedyn roz żywicielkom cołki familije . Dzisioj u nas we wsi momy jyno jedno gospodarstwo kaj gospodyni chowie kozy. Przijyżdżajom do ni ludzie s całego powiatu po mlyko dlo dziecek , bo te jak padajom majom uczulyni na te sklepowe. Acha była bych zapomniała ,że jeszcze wiadziałach u nas kozy na placu nowobudujoncego sie kościoła kaj te puszczone samopas wygryzają wszystka trowa . Kejbyście wiedzieli jako dziecka majom uciecha bo jak idom ze kaplicy po mszy to stowajom przi płocie i dziwajom sie na te kozy a łojcowie radzi cykajom jim tyż fotografije .Tak to zwykło slonsko ciga stała sie mis foto .

• Jak sie rozchodzi ło ta koza to bołby grzych jak bych Wom jeszcze tu niy naszkryflała ło jednm takim zdarzyniu kiere my podsłuchali ze mojom kamratkom .Rozchodzi sie ło naszego somsiada kieryn jak przichodziła zima godoł że musi iś do szopy i przikludzić koza.Tera tak mi to prziszło na myś bo my były łogniście ciekawe jak ta koza wyglondo toż posuchejcie.

Prziszoł Antek do Francika bo łokropnie boł ciekawy ło tym co ludzie na wsi godali.

Chcioł go sie spytać czy to je prowda że se kupioł koza.

-Słuchej Francik, nie wiym czy to prowda bezmała bołeś wczorej na torgu w Rybniku i kupiułeś se koza je to prowda-

-ja ,Antek, je to prowda, kupioł żech se koza-

-tak tyż żech myśloł ale powiydz po co ci ta koza ni mosz małych dziecek to co bydziesz z tom kozom robioł-

-No wiysz dziecek ni mom ale idzie zima to se musza łogrzoć a padajom że ta koza grzeje jak diobli a szporobliwo niy potrzebuje dużo wonglo-

-Francik co ty godosz Tyś cołkiym zgupioł kupiołeś se koza żeby cie grzoła jak ty to myślisz to je jakiś zboczyni -

-A czamu zboczyni co ty fandzolisz przeca Ci godom prowda ta koza bez zima łogrzeje i

mje i moja baba.

-Nie rozumia Cie Francik, koza kozom ale żeby grzoła i ciebie i Twoja baba monej powiysz że i somsiadom jom pożyczosz jak im bydzie zima -

-No toć, moga i pożyczać bydziesz widzioł jak przidzie uślimtano jesiyń i bydzie sztyjc zima to przylecisz do mje żebych Ci jom pożyczoł -

-Ni nigdy nie byda taki gupi nojwyży przida żeby jom wydojić a te mlyko kere łona mi do to se som zwarza i wypija keby sie rozgrzoć bo padajom że na przeziymbiyni nojlepsze je ciepłe kozi mlyko ze miodym -
-Ale Antek ty mje wcale nie rozumisz, nie wiysz ło czym jo godom, jo godom ło kozie-”

-no jo tyż -.

-ale moja koza niy dowo mlyka yno grzeje -

-nie fandzol mi tu grzeje, widzioł kto koza i to tako kerej trza dać do zeżarcio wongiel ciebie coś siadło na rozum -

-to ciebie siadło ty idź do twojigo starzika i spytej sie go ło ta koza to ci powiy jak je -

Poszoł Antek do starzika i sie go pyto:

_Starziku, powiydzcie czy to może być żeby koza żarła wongiel a jak sie rozchajcuje to grzeje, jo wto niy wierza coś tu ni pasuje ,tyn gizd mje chyba robi za bozna -.

-No synku to jo ci powiym tak :

Francik se kupioł koza kero by go grzoła bez zima som żech widzioł jak jom wczora prziwioz ze torgu ,a somsiod ze naprzeciwka pomog mu jom przikludzić do izby-

-Koniec świata koza we izbie jeszcze żech ło czymś takim niy słyszoł -

-A jo jeszcze widzioł , jak prziwioz z gruby tona wonglo do tej kozy-

-to jo już nic nie kapuja, przeca koza żere trowa, siano, łoszkrabiny a niy wongiel-

-Ale Antek to niy ło tako koza sie rozchodzi -

-a to som jeszcze insze rasy, taki kere sie niy doji-

-no toć bo to tako koza kero stoji u mje we szopie ze gratami i chyba jom dom na złom bo mom cyntralne we chałupie-

-starziku chyba wom sie coś pokićkało, ida łobejrzeć ta koza do tyj szopy-.

Przichodzi Antek za kwila i woło:

-starziku kaj je ta koza bo tam yno stoji taki piecyk na wongiel keryn starka wyciepali jak żeście se dali cyntralne łogrzywani do chałupy -

-no widzisz Antku to je ta koza no i komu sie tera pokićkało-

obejrzicie se jak dobrze by mieć dzisioj tako koza ,już by my sie niy boli zimy i to w czasach kaj wongiel na woga złota .Hajcowali by my se w kuchni wonglym, drzewym abo papiurami a jak by my połotwiyrali dźwiyrze do sypialki to tyż by sie nagrzoło a i niy trza by było tela wonglo, gazu abo sztromu toteż wiela by my zaszporowali .Yno jak by to wyglondało ze strony wachtyrzy prawa budowlanego, ekologji to już by musiali nom pedzieć szpece kierzi jak to padajom nikierzy som mondrzejsi niż ustawa przewiduje .

foto Piec  nazwany kozą wersja unowocześniona 

Regina Sobik