Możno mi wtoś bydzie mioł za złe że spominom stare dzieje jakby my teraz ni mieli inszych utropow. Ale chca Wom tu pedzieć jak my już som przi tymacie że tyn krajiczek chleba keryn kiedyś boł takim skarbym tak nom spowszednioł że zatracili my szacunek do niego. Pamiyntom jak byłach małym bajtlym moja starka dycko godała że chlyb to dar boży i trza go szanować. Nim ukroła non sznitka chleba z cołego bochynka robiła nad nim krziż .A jak upod chocioż mały krajiczek na ziymia to podnosiła go z szacunkiym zdmuchnyła kurz i całowała. Była rada że mo go teraz pod dostatkiym .Pamiyntała czasy wojny jak go czynsto brakowało. Mój starzik to dopiyro mog pedzieć na tyn tymat wiela , chocioż boł jak to kożdy Ślązok twardym chłopym .Nie godoł po darymnicy ale nieroz my podsłuchali jak se rozprowioł ze starkom ło tych czasach wojynnych ..Boł troszka za stary żeby Go wzionć do wojska ale mioł pora gymb do wykarmiynio toż odrobioł te wojsko na grubie .A tam byli ruscy jyńcy kerzi robili na dole .Wiycie jak starzik ło tym godoł to mioł płaczki we łoczach .Dopiyro wielaś tam lot po wojnie moja starka dowiedziała się ło jego najwiynkszej tajymnicy. Rozchodziło się ło tyn chlyb s umastom keryn broł zapakowany we gazeta do roboty .Moja starka nie umiała strzimać że starzik chudy jak patyk a biere tela krajiczkow żeby stykło do trzech chłopa .Ni żeby mu żałowała bo ciynżko robioł ale nie mogła zrozumieć że tela zjy. Myślała że je chory abo mo jaki plugastwo we siebie tasiymca czy coś inszego. A łon tyn chlyb nosioł do Tych jyńcow. Widzioł że te boroki som tak głodni żeby zjedli konia z kopytami toż zrobiło mu się żol. I tak po cichu żeby żodyn się nie kapnoł zostawioł tyn chlyb na kamiyniu niby że idzie coś łobejrzeć. A Ci jyńcy już wiedzieli ło co idzie i yno czakali kiedy starzik pondzie. Brali tyn chlyb i wartko chowali za koszula żeby żodyn niy widzioł. Potym zaszyli się w jakimś kontku i wcinali aż się im uszy trzynsły. Sztajger keryn jich wachowoł kapowoł ło co się rozchodzi ale udowoł że niy widzi bo wiycie jak to padajom wszyndy trza być człowiekiym. Tyn sztajger jak i mój stzrik łokropnie ryzykowali .Za krajiczek chleba keryn dało się jyńcowi groził lagier w Oświyncimiu a w najgorszym wypadku kulka w łep.Ale robili to z narażyniym zycio .Jyńcy żeby się jakoś odwdziyńczyć za tyn chlyb robili taki krzineczki w kerych szło chować nici,wełna i insze potrzebne rzeczy. Moja starka jak dostała ta krzineczka na geburstag to ło mało się nie uślimtała co była tako piykno .Yno nie mogła się dowiedzieć kto jom zrobioł. Starzik zarzekoł się że kamrat prziwioz kajś z Polski .Nie wiym możno i starka coś miarkowała ale niy dała po sobie znać Te puciynki-krzineczki były tak fajne że wszyjscy się nimi zachwycali ale ni mieli pojyncio łod kogo som..Potym Tych jyńcow kajś wywiozli i słuch ło nich zaginoł ale starzik jak i wszyjscy Ci grubiorze kerzy Jim pomogali mieli czyste sumiyni a możno i uratowaali Jim zyci.Tego nigdy się starzik dowiedzieli.Wroca się nazot do starki kiero była jak to we ślonski familiji karkiym starzika .To łona dbała ło to żeby stykło chleba dlo dziecek.Co prowda starzrik ciynżko robioł ale to łod ni zależała jak rozdzieli te piyniondze kere zarobioł .A że była gospodarno toż chocioż w chałupie się niy przelywało chlyb bol . Jak jakiś wandrus abo żebrok zaklupoł do dźwiyrzi po prośbie to mog być pewny że dostanie krajiczek chleba. Nie myście że dziecka we familiji się łobijały Łone tyż zarobiały na chlyb .We niedziela rano brały koszyk na prani i gnały do somsiedni wsi do piekorza po świyży ciepły chlyb ,żymły i kołoczki . Roznosiły potym to po wsi ludziom i dycko miały jakiś grosz za to toż mogły se kupić jakigoś szkloka .czy kanolda. A wiela miały przi tym uciechy że se same zarobiły na te maszkiety. No a cołko familijo miała chlyb za darmo bo piekorz dociepnoł im po 1 bochynku i pora kołoczkow za fatyga tak w ramach promocji jak by my dzisiaj pedzieli. Nieroz było tak że mój ujek keryn mioł wtedy kajś 5 lot i chodzioł z mojom mamom po tyn chlyb tak po cichu żeby żodyn nie widzioł łodgryz konsek łopiyntki .bo ta była najlepszo. Jak prziszoł do chałupy to dostoł taki szmary że pamiyntoł do końca życio. Ale jedno wom powiym w tych czasach chlyb się szanowało. To nie co teraz .Jak zostoł konsek to starka czy tam mama suszyły go i miały jak znod na wodzionka .Tata nasz boznowoł że jak wciepnom tyn suchy chlyb do studni to na cołki rok styknie wodzionki..Te łokruszki kere zostowały to my zbiyrali do torbki na zima do ptokow. Starzik czy tata zrobili karmnik i my te łokruszki tam dowali a potym filowali zza gardiny na ptoszki kere się zlatywały .Jak wto uwidzioł że na drodze leży skorka chleba to jom podnosioł i dowoł na kamiyń żeby ptoszki miały co jeś. Starzi ludzie żyli w biydzie i tego chleba nieroz im brakowało toż mieli wielki szacunek do niego. Swojim wnukom godali że trza go szanować .Berali bojki w kerych dziecka co wyciepły chlyb abo podeptały miały wielki grzych i były ukarane. Sama pamiyntom tako bojka w kerej dziołszka podeptała krajiczek chleba i zrobiła się wele ni taka wielko dziura i łona wpadła do tej dziury bo to było piekło .Taki łosprowki działały na wyłobraźnia dziecek jak nic inszego. Wiycie jo do końca życio nie zapomna takigo zdarzynio kero u nas było niy do pomyślynio. Bez cufal byłach odwiedzić znajomych naszej starki w wielkim mieście. Nie byda pisać kaj żeby nie zrobić gańby bo Ci ludzie co prowda fest wiekowi ale jeszcze żyjom .Jak my tak se siedzieli starsi przi bonkawie a my dziecka przi herbacie i ziście gospodyni pado że idzie nakarmić prosioka. Toż my dziecka polecieli za niom ciekawi kaj łona tegom prosioka trzimie .Przeca miyszkali na familokach postawionych zaroz po wojnie ,a tam niy było chlywikow. To coch uwidziała to do mje było jak szlak. Łona poszła do łaziynki i te resztki chleba i łobiadu wciepła do chaźla. Dobrze że boł tyn chlyb namoczony bo by Ji się tyn chaziel zatkoł .Ale by było. Ni mogłach zrozumieć czamu nie zbiyro i nie suszy tego chleba. Widać miała go za dużo .Łod tego czasu zbiyrom resztki chleba czy żymeł i susza .Jak żech miała gowiydź to było do gowiedzi a teraz dowom somsiadce. A łona że mo dużo czasu bo je sama i nie robi toż te żymły miele a chlyb ciepie kurom Moji dziecka tyż tak się nauczyły.że chlyb keryn łostanie zbiyrajom i dycko w kuchni wisi tako torbka z płotna do kierej dowo się te resztki żeby nie spleśnioły Jo se tak myśla u nas na wsi tak może być ale w mieście to by mogli zrobić taki specjalne pojymniki na chlyb ale z drugi strony trza by najpiyrw ludzi nauczyć żeby yno tam tyn chlyb wciepowali a nie rozmańte śmieci bo by to się mijało z celym .Mogli by potym słożby komunalne tyn chlyb wywiyź kaj chowiom jakoś gowiydź no w najgorszym wypadku spolić A tak co we śmietnikach szczury majom uczta Baltazara .Myśla że ludzie w końcu zmondrzejom i bydom bardzi szanować kożdo skorka chleba .Chyba się tego doczakom bo ta świadomość ło wartości chleba coroz bardzi dociyro do ludzi .Zwłaszcza po łostatnich powodziach jak zaloło pola i chlyb coroz bardzi drożeje co gorsze zaczyno go brakować .Możno niy u nas ale kaj indzi na pewno .Przeca je tela biydnych krajow kaj ludzie umiyrajom z głodu. . Trocha zaczynom filozofować ale jeszcze chca pedzieć że do dzisiejszego dnia chocioż mom swoji lata nie zapomna woniu chleba poszmarowanego swojskim masłym i kakauszali. Było to na koloniach z gruby na kerych mje tatulek wysłali .Tyn woń i tyn smak chodzi za mnom do dzisiejszego dnia .Nieroz se tak myśla żeby wrociły się te czasy bo tak bych se zjadła sznitka takigo chleba ze masłym takim swojskim prosto łod krowy a nie przetworzonych i pomiyszanym niewiadomo z czym keryn kupujymy w markiecie. Ale jedno je ważne momy chlyb nie głodujymy toż co chcieć wiyncy trza dziynkować za to co momy. Myśla tyż że niy po darmo rzykomy chleba powszedniego daj nam dzisiaj .Ponboczek dobrze wiedzioł że tyn chlyb je potrzebny nom do życio jak woda czy luft i muszymy mu dziynkować za tyn dar . A te żniwne czy dożynki czy jak tam to nazywomy świadczom ło tym nojlepi.

R.Sobik